Spouwmuurisolatie

Tot 25% van de warmte ontsnapt langs de buitenmuren. Alleen via het dak gaat dus meer warmte verloren. De impact van buitenmuren wordt vaak onderschat. De wanden die ons omgeven, stralen warmte of koude uit en geven ons dus een behaaglijk of onbehaaglijk gevoel. Niet-geïsoleerde muren, die in de winter dus koud zijn, verplichten ons om de verwarming één of twee graadjes hoger te zetten en dus meer uit te geven! Door een goede muurisolatie krijgen ze een grotere thermische inertie.

Met andere woorden: de muur behoudt langer de warmte en de stralingstemperatuur verhoogt evenredig. Muurisolatie creëert dus een comfortzone waardoor de kamerthermostaat lager kan, zonder dat u het verschil merkt.

Wist u dat spouwmuren door een correcte isolatie een grotere thermische traagheid krijgen? Dat wil zeggen dat de warmte uit uw woning trager naar buiten zal kunnen ontsnappen, en dat de koude tocht trager naar binnen kan komen. Sterker nog: een geïsoleerde muur zal zelf warmte vasthouden en aangenaam warm aanvoelen. Hierdoor ontstaat er in de buurt van de muur een comfortzone. Als u zich in die zone bevindt, mag de kamertemperatuur gerust 1 tot 3 graden lager liggen zonder dat u verschil voelt.

De 3 stappen van spouwmuurisolatie

Stap 1: Voorstudie en endoscopisch onderzoek

Zo’n voorafgaand onderzoek is letterlijk onmisbaar! Om te beginnen: heeft uw woning wel spouwmuren? En als dat zo is, hoe breed is dan de spouw (de open ruimte tussen binnen- en buitenmuur) en in welke toestand bevindt ze zich (bouwpuin, enz.)? Een endoscopisch onderzoek (dus met een endoscoop, een cameraatje met een lichtbron om in de spouw te kijken) geeft aan of na-isoleren mogelijk is en welk materiaal daarvoor het meest geschikt is. Een geruststelling: iso- leren kan meestal. Toch is na-isoleren van spouwmuren in enkele gevallen onmogelijk:

De spouw is te smal. De breedte moet minimaal 5 cm bedragen. Of er zit te veel mortel of steenpuin in de weg. Of de spouw volledig vullen blijkt niet mogelijk.
De bakstenen of voegen zijn beschadigd. Dan moet u ze eerst herstellen vóór u kunt isoleren. Maar lopen de totale kosten dan niet te hoog op?
Als tijdens het onderzoek regenwaterdoorslag zichtbaar is of als de bakstenen niet (langer) vorstbestendig zijn, isoleert u de spouwmuur beter niet, omdat de schade daardoor alleen maar zal toenemen.
Als de gevelbekleding de muur ondoordringbaar maakt voor waterdamp (speciale verf, pleister, enz.). In bovenstaande gevallen kan het isoleren van de gevel langs de buitenzijde een oplossing bieden.
Muren via de spouw isoleren
Tussen het buitenblad en het binnenblad van de muur wordt in de spouw isolatie aangebracht. Dit is de goedkoopste makkelijkste methode, want:
De installatie veroorzaakt weinig of geen hinder.
Gemiddeld is de klus al na één werkdag geklaard.
Er is geen bouwvergunning noodzakelijk en het resultaat is onzichtbaar.
De kosten zijn beperkt.

Stap 2: Materialen kiezen

Als er een spouw aanwezig is, heeft men meestal de keuze uit 3 soorten producten: polyurethaanschuim, minerale wol of parels van geëxpandeerd polystyreen. Bij sommige oude huizen is er geen
spouw aanwezig of is deze te smal om te isoleren.
Ook kan de spouw soms verstopt zijn door steenafval
of cementresten, wat koudebruggen veroorzaakt. Als alternatief voor spouwmuurisolatie kan in deze gevallen gekozen worden voor binnen- of buitenmuurisolatie.

Stap 3: de isolatiewerken

Spouwmuurisolatie is geen zwaar of vervuilend werk. Er worden gaatjes in de muur geboord, het werk is op één dag klaar en alles wordt weer dichtgemaakt zonder sporen na te laten.

Spouwmuurisolatie materialen

Er bestaan 3 verschillende manieren om spouwmuren te isoleren:

Opvullen met schuim: PUR-schuim is het ideale product bij een smalle spouw. Het is een vloeibaar mengsel dat na het injecteren opzwelt tot een vast schuim. Deze techniek levert een hoge isolatiewaarde op en het materiaal slorpt geen water op.
Opvullen met vlokken: de installateur injecteert glaswolvlokken. In de spouw vormen ze een compact geheel waarin lucht vast zit. De isolatielaag moet zo compact mogelijk gemaakt worden om de isolatiewaarde te verhogen en waterinfiltratie te vermijden. De spouw mag niet smaller zijn dan 5 cm. Vlokken hebben ongeveer dezelfde isolatiewaarde als PUR.
Opvullen met parels of korrels: EPS-parels (geëxpandeerd polystyreen) worden samen met een bindmiddel in de spouw geblazen, waar ze een homogene massa met luchtbellen vormen. De isolatiewaarde ervan is vergelijkbaar met vlokken. Ze worden tegelijk van boven naar beneden geblazen en gegoten.

Welk materiaal u ook kiest, de methode is telkens vrij gelijkaardig. De installateur boort een aantal gaten in de buitenmuur, telkens waar horizontale en verticale voegen kruisen. Via de gaten injecteert of blaast hij het materiaal in de spouw. Vóór hij hiermee begint, heeft hij alle openingen (zoals luchtafzuigroosters) afgedekt, omdat het isolatiemiddel ze anders opvult. Als het werk klaar is, maakt de installateur de boorgaten weer netjes dicht.

Hoeveel kost dit? Reken voor de materialen op 18 tot 25 euro/m2 (excl. btw). PUR is het duurste materiaal.

Muren langs binnen isoleren

Dit is duidelijk de minst interessante oplossing. Om te beginnen moet u het helemaal zonder subsidie stellen. Bovendien stijgt het risico op condensatie als de installatie niet perfect is uitgevoerd. Als binnenisolatie nog de enige mogelijkheid is die overblijft, dient u dus in elk geval een specialist in te schakelen.

Bij deze isolatiemethode brengt de vakman afwerkingspanelen tegen een bestaande muur aan, tussen de bestaande muur en het afwerkingspaneel vult hij de ruimte op met een isolatieproduct. Een dampscherm tegen de isolatie is natuurlijk essentieel. In de handel vindt u trouwens panelen die afwerking en isolatie combineren. Deze oplossing is vrij goedkoop, maar biedt ook talrijke nadelen: minder ruimte binnen, de hele kamer of zelfs woninginrichting moet worden overgedaan, tussen de isolatie en de muur kan condensatie optreden, het is heel moeilijk om een gesloten isolatieschil tot stand te brengen wegens de vloeren, muren, vensters.

Vooroordelen over spouwmuurisolatie

De meeste mensen zijn slecht op de hoogte van isolatie of hebben last van nogal wat vooroordelen. Het gevolg is dat veel eigenaars aarzelen om hun woning correct te laten isoleren. Hieronder de 10 grootste vooroordelen van spouwmuurisolatie ontkracht.

1. De ruimte tussen de binnen- en buitenmuur mag niet worden opgevuld, want dan dringt vocht van buiten in de woning.

Er is geen enkele reden om bang te zijn voor waterinfiltratie nadat u de muren van uw woning hebt laten isoleren. De huidige isolatiematerialen zijn grondig getest door het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf, inclusief hun waterafstotende eigenschappen. Net zoals de bedrijven die deze materialen aanbrengen, krijgen ze een certificaat als ze aan alle eisen voldoen.

Een kwaliteitsvol product is immers niet voldoende. Het moet ook vakkundig worden geïnstalleerd, want anders komen de technische kwaliteiten ervan in het gedrang. Vakkundige leveranciers ontvangen van het WTCB een erkenning, zodat de klanten zeker zijn dat het werk goed wordt uitgevoerd. Doe dus alleen een beroep op gecertificeerde installateurs. Die zijn niet alleen betrouwbaar omdat ze de meest geschikte materialen kiezen. Vóór ze aan de werken beginnen, zijn ze ook in staat om te oordelen of een spouw efficiënt kan gevuld worden. Als dat niet het geval is, zullen ze alternatieve oplossingen voorstellen.

2. Als ik de spouwmuren isoleer, dan kunnen ze niet meer ademen, zodat de waterdamp niet weggeraakt en ik condensatieproblemen krijg.

Waterdamp ontstaat door het vocht in de lucht, het gebruik van warm water in de keuken en de badkamer, onze transpiratie of door condensatie. Het is belangrijk dat deze voldoende afgevoerd wordt naar buiten. De muren spelen hier echt maar een heel beperkte rol in.

In werkelijkheid wordt waterdamp bijna volledig afgevoerd door natuurlijke of mechanische ventilatie en slechts heel weinig door de muren. Bovendien laten de huidige isolatiematerialen meer waterdamp doordringen dan de muren zelf. Ze zullen dus de afvoer van waterdamp doorheen de muren niet hinderen. Of een gebouw al dan niet doordring- baar is voor waterdamp heeft vrijwel geen invloed op de vochtigheidsgraad in het gebouw.

3. Lucht in een afgesloten ruimte isoleert goed en ik hoef dus geen vast isolatiemiddel in de spouw te laten injecteren, aangezien alle holten vol lucht zitten.

Inderdaad, in de spouw zit lucht. Maar die gedraagt zich niet als in een afgesloten ruimte. Bovendien is nog een andere factor doorslaggevend: de warmte- of koudestraling.

Als het in de winter buiten koud is, is ook de buitenmuur koud. De buitenmuur koelt dan de binnenmuur af door straling. Koudestraling zorgt voor de meeste warmteverliezen. Een spouw is bovendien ook nooit perfect afgesloten, maar altijd enigszins geventileerd. Muren zijn nooit volledig hermetisch, er circuleert lucht die wervelt en de hele tijd in beweging is. Warme lucht komt in contact met de koude buitenmuur en koude lucht met de warme binnenmuur. En aan het einde van het verhaal koelt de binnenmuur af.

De gebruikte isolatiematerialen hebben bij gelijke dikte een 7 keer groter isolatievermogen dan stilstaande lucht. Zelfs als er lucht in het isolatiemateriaal zit, op voorwaarde dat die stilstaat. Dit is bijvoorbeeld het geval bij polyurethaanschuim, dat miljarden luchtbelletjes bevat die volledig ingesloten en dus onbeweeglijk zijn. Het isolatiemateriaal verhindert ook gewoon door zijn aanwezigheid dat er nog lucht in de spouw zou circuleren.

4. Als je in de winter een venster openzet, verspil je energie!

Het is heel belangrijk om een woning goed te ventileren, zodat de bewoners gezonde lucht inademen. De CO2 die wordt geproduceerd door de bewoners (en ’s nachts door de planten) moet worden afgevoerd, de lucht moet circuleren om van goede kwaliteit te blijven, de keukengeurtjes en het vocht moeten verdwijnen. Denk er ook aan dat als de lucht in huis vochtig is, u de temperatuur moet verhogen om hetzelfde comfort te krijgen, waardoor uw energieverbruik met 20 of 30% stijgt!

In een slecht geïsoleerde woning komt er altijd verse lucht binnen langs spleten en kieren aan deuren en vensters. Op zich is dat niet slecht, maar door die permanente luchtcirculatie moet u meer verwarmen om een uniforme kamertemperatuur te krijgen. Uw binnenmuren koelen immers af en zoals eerder gezegd, hebben ze een lage thermische traagheid.

In een goed geïsoleerde woning is ventilatie onmisbaar, als ze maar goed gedoseerd is. In de zomer is dat geen probleem. In de winter is het voldoende als u één of twee keer per dag de vensters 10 tot 15 minuten openzet, afhankelijk van de kamer. U vernieuwt dan het luchtvolume, terwijl de muren niet de tijd krijgen om af te koelen. Doe dit vaker in een badkamer, keuken of woonkamer, minder vaak in een slaapkamer.

Op die manier is er binnen altijd droge lucht en vergroot u uw comfort, terwijl u tegelijk uw verwarmingskosten vermindert. Niet de mussen profiteren van uw verwarming, maar u!

5. Ventileren is goed, maar waarom zou ik koude en vochtige lucht in mijn woning laten binnenstromen?

De warme lucht in uw woning bevat in elk geval veel waterdamp. Die is afkomstig van douche of bad, water dat u opwarmt of laat koken in de keuken, uw ademhaling en transpiratie. Lucht binnen is altijd vochtiger dan de koude lucht buiten.

Zelfs als het koud en regenachtig weer is, bevat de buitenlucht minder vocht. De luchtvochtigheid hangt af van de waterdamp in suspensie en hoe warmer de lucht, hoe meer waterdamp ze kan bevatten. Met andere woorden: voldoende ventilatie van uw woning om de vochtige binnenlucht te vervangen door drogere buitenlucht komt uw comfort en uw energieverbruik altijd ten goede, ook in de herfst en winter en ongeacht de weersomstandigheden.

6. Als er condensatie optreedt op mijn te goed geïsoleerde muren, beginnen er op bepaalde plaatsen schimmels en paddenstoelen te groeien.

Condensatie ontstaat op koude muren, als de temperatuur lager ligt dan ongeveer 12°C. Als u isoleert, gebeurt dus precies het tegenovergestelde! Door te isoleren vermijdt u dat de muren zo sterk afkoelen dat er zich condensatie vormt die op termijn tot schimmelvorming kan leiden op uw binnenmuren. Het is mogelijk dat er in de spouw steenpuin of cementresten zijn achtergebleven die binnen- en buitenmuur met elkaar verbinden en koudebruggen vormen. Maar zelfs deze plaatsen worden opgewarmd door de omringende muur die wel goed geïsoleerd is.

Dit is een van de redenen waarom een voorafgaand endoscopisch onderzoek van de spouw zo belangrijk is. Het brengt aan het licht of de spouw helemaal open is. Obstakels mogen de efficiëntie van de isolatie niet in het gedrang brengen. Blijken er steenresten of ander afval in te zitten, dan kun- nen die worden opgeruimd.

7. Het is onmogelijk om efficiënt te controleren of het geïnjecteerde isolatiemateriaal de spouwmuren perfect en uniform opvult.

Dit is niet helemaal waar. In feite hangt het resultaat af van het patroon waarin de muren doorboord worden en de injectiedruk. De afstand tussen de gaten waarlangs het isolatiemiddel wordt ingespoten moet correct zijn. Staan de

gaten te ver van elkaar, dan bestaat inderdaad het risico dat de spouw niet volledig wordt opgevuld. Sommigen gebruiken een patroon met een afstand van 1 meter of 1,20 m tussen de gaten.

De installateur moet na elke injectie via een opening in de muur controleren of het werk goed is uitgevoerd voor hij de volgende opening begint in te spuiten. Als tijdens de volgende winter condensatiepunten zichtbaar worden of als men twijfelt, kan men nog altijd een thermische camera gebruiken om na te gaan of er slecht geïsoleerde delen in de muur zijn. Als dat zo is, duiden rode vlekken de warmste delen op de gevel aan. Men kan dan nog altijd isolatie bijspuiten.

8. Zelfs als de isolatie perfect is uitgevoerd, verslijt ze na een tijdje, zakt ze in en verkruimelt ze tot stof.

In de jaren 1970 en 1980, toen woningisolatie een van de belangrijkste instrumenten was om energieverspilling tegen te gaan, gebruikte men inderdaad soms materialen die geen garantie boden op kwaliteit of duurzaamheid op lange termijn. Stroken glaswol die verticaal tussen twee muren werden aangebracht, zakten inderdaad na jaren soms in.

Momenteel ondergaan isolatiematerialen uitvoerige tests om te garanderen dat ze vrijwel even lang meegaan als de woning zelf. Dit is al een tijdje zo, maar op 1 juli 2012 werd een extra waarborg ingevoerd: een onafhankelijke organisatie controleert of uw erkende installateur erkend materiaal gebruikt en alle toepassingsvoorwaarden naleeft. Bij elke nieuwe opdracht moet de installateur deze organisatie op de hoogte brengen, zodat ze tijdens de werken onaangekondigde controles kan komen uitvoeren. Maar als u beroep doet op een niet-erkende installateur hebt u geen enkele garantie op de kwaliteit van het materiaal of de installatie.

9. Als een spouwmuur met een isolatiemiddel wordt opgevuld, loopt u het risico dat het vocht zich in de bakstenen en voegen van de gevel opstapelt, zodat er barsten ontstaan als het vriest.

De isolatie verandert daar niets aan. Vorstschade aan een gevel heeft niets te maken met de isolatie die er al dan niet inzit. Als uw bakstenen zo poreus zijn geworden dat ze in de winter schade oplopen door de vorst, dan zal uw installateur dat merken bij het onderzoek vooraf. Hij controleert dan immers niet alleen vakkundig de spouw, maar ook de muren en vooral de voegen. Als er defecten aanwezig zijn, zal uw installateur u aanraden om daar iets aan te doen vóór u isoleert, omdat de isolatie anders minder doeltreffend is.

Defecte voegen moeten indien nodig worden hersteld en poreuze bakstenen behandeld met een waterafstotend product. Alles wordt natuurlijk gecontroleerd door de reeds vernoemde certificatieorganisatie (WTCB). Als de aannemer het voorafgaande onderzoek niet vakkundig uitvoert, riskeert hij zijn erkenning kwijt te geraken.

10. Mijn binnenmuren bekleden met gipsplaten of lichte betonplaten om ze glad en uniform te maken is ruim voldoende als muurisolatie.

Geloof niet alles wat de leveranciers van dit soort materialen zeggen over het isolatievermogen ervan. De cijfers spreken voor zich: in vergelijkingmet een geïsoleerde spouwmuur is het isolatievermogen van een gipsblok 8 keer kleiner. De berekening is snel gemaakt!